Uit een nieuw rapport, in handen van Plastic Soup Foundation, blijkt de Westerschelde zwaar vervuild te zijn met zogenaamde ‘nurdles’, kleine plastickorrels afkomstig uit de plasticindustrie. Het rapport is op eigen initiatief geschreven door een Nederlandse ambtenaar en het onderstreept opnieuw de reden tot grote zorg over deze vorm van plasticvervuiling.
De verschijning van dit rapport valt samen met UNEA 5.2, de VN-top in Nairobi. Voor het eerst werd hier werkelijk gesproken over het mondiale probleem van plasticvervuiling en een juridisch bindend, wereldwijd verdrag tegen plasticvervuiling. Het onderzoek van de klokkenluider toont opnieuw aan hoe noodzakelijk het is om de immense plasticvervuiling zo snel mogelijk wereldwijd aan te pakken alvorens nog meer nieuw plastic te gaan produceren.
Miljoenen nurdles in de natuur
Het rapport – gebaseerd op maandenlang onderzoek – brengt honderdduizenden gevonden nurdles in kaart en analyseert de diverse wind- en weersomstandigheden, getijden, sluizen en de vorm van het land om zo de herkomst van de plastickorrels te kunnen achterhalen. Op basis van de gedane vondsten durft Plastic Soup Foundation de inschatting te maken dat het in totaal om miljoenen nurdles gaat.
Kaart Westerschelde met indicaties van hoeveelheden nurdles (bron: rapport ‘Westerschelde: plastic nurdles’)
Winnie de Winter, onderzoeker en woordvoerder Stichting de Noordzee, bevestigt deze bevindingen vanuit het Schone Rivieren onderzoek: “Sinds het najaar van 2020 doet Schone Rivieren twee keer per jaar burgerwetenschappelijk onderzoek langs de Westerschelde. Grote hoeveelheden nurdles worden door vrijwilligers herhaaldelijk aangetroffen op de oevers. We vinden het belangrijk dit onderzoek voort te zetten zodat we het probleem bij de bron kunnen aanpakken en de effecten van maatregelen kunnen monitoren.” Voor meer informatie over het Schone Rivieren onderzoek van afgelopen najaar (2021), zie de factsheet.
Voor de vermoedelijke bronnen van de gevonden nurdles wordt in het rapport ‘Westerschelde: plastic nurdles’ gewezen naar plasticproducenten op verschillende locaties, waaronder Terneuzen en Antwerpen, en naar waterzuiveringsinstallaties langs de zuidoostkust van het Verenigd Koninkrijk. In Engelse rioolwaterzuiveringsinstallaties worden zwarte ‘biobeads’ gebruikt om het water te filteren. Via de rivieren Orwell en Stour belanden deze beads in de Noordzee en komen zo in Nederland terecht. Gezien de grote hoeveelheden die de onderzoeker heeft aangetroffen, is het waarschijnlijk dat hevige regenbuien de oorzaak zijn geweest van grote lekkages.
Juridische stappen tegen project One van INEOS
Plastic Soup Foundation noemt het rapport explosief. Ondanks eerdere beloftes doet de industrie nog steeds structureel te weinig om nurdle-vervuiling tegen te gaan en blijft de overheid in gebreke waar het controle en handhaving betreft.
Maria Westerbos, directeur van Plastic Soup Foundation: ‘Dit is een reden te meer om nee te zeggen tegen de plannen van chemiereus INEOS om in de haven van Antwerpen een nieuwe ethaankraker te bouwen om zo nóg meer plastic te kunnen produceren.’
Nu duidelijk is hoe zwaar de Westerschelde vervuild is met plastickorrels, moet er volgens haar actie worden ondernomen om deze lekkages onmiddellijk bij de bron te stoppen. Westerbos: ‘Ik roep Mark Harbers, minister van IenW, op om de Nederlandse natuur en het milieu te beschermen tegen deze volstrekt onnodige vervuiling. Voer uw handhavende taak uit in eigen land en roep de collegaministers in België en de UK op om hetzelfde te doen.’
Om deze oproep meer kracht bij te zetten, voegt Plastic Soup Foundation zich bij de juridische procedure die wordt geleid door de Internationale milieuorganisatie ClientEarth tegen de aan INEOS toegekende vergunningen in Antwerpen. Daarnaast zal Plastic Soup Foundation ook vanuit Nederland druk blijven uitoefenen om de plasticvervuiling aan te pakken. Mede vanwege dit nieuwe rapport heeft Plastic Soup Foundation Hörchner Advocaten opdracht gegeven om verdere stappen te zetten.
Ook het Wereld Natuur Fonds is op de hoogte van het rapport. Volgens Oskar de Roos, plasticexpert van WWF-NL, toont dit onderzoek nog maar eens aan dat de overheid moet ingrijpen. ‘De plasticvervuiling neemt ongekende vormen aan. Het huidige plasticbeleid van de overheid, gebaseerd op vrijwilligheid, schiet tekort. De transitie van de industrie naar een circulaire economie gaat veel te langzaam. De vervuiling door nurdles is daarvan een direct gevolg.’