Lek

Schone Lek

De Nederrijn zet zich vanaf de gemeente Wijk bij Duurstede voort als de Lek. Zo’n 62 kilometer meandert deze rivier door de provincies Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland. Bij Kinderdijk verenigt de Lek zich met de Noord tot de Nieuwe Maas. In het hart van ons land stroomt deze belangrijke ader van het rivierensysteem: onmisbaar voor de binnenvaart, cruciaal voor de waterveiligheid in het westen en geliefd bij recreanten.

In het afgelopen decennium heeft de rivier door het vergraven van uiterwaardenmeer ruimte gekregen om de steeds frequentere hoge rivierafvoeren te kunnen verwerken. Helaas krijgt ook afval veel ruimte op de Lekoevers. De waterstand van de Lek kan door het jaar heen behoorlijk verschillen. Daardoor legt het water veel plastic rivierafval neer wanneer het zich terugtrekt, en is er een groot risico dat de rivier bij hoog water afval meeneemt naar zee waar het bijdraagt aan de plasticsoep-problematiek.

Met Schone Lek, onderdeel van Schone Rivieren, doen we daarom sinds 2018 ons best om het afval in kaart te brengen, op te ruimen en uiteindelijk de instroom van plastic afval in de rivier te stoppen. Dat doen we onder andere door:

• Opruimen – In de meeste gemeenten langs de Lek werken we samen met ambtenaren en lokale vrijwilligersgroepen. Er zijn regelmatig publieke acties om de oevers vrij te maken van afval en blijvend aandacht te vragen voor het rivierafvalprobleem.
• Onderzoeken – Dankzij de inzet van zo’n 150 vrijwillige rivierafvalonderzoekers monitoren we sinds 2020 systematisch de samenstelling van het rivierafval. Vanaf 2025 analyseren we specifiek de data van de Lek.
• Ontdekken – We laten niet alleen de vervuiling, maar ook de schoonheid van de Lekoevers zien. Met dat doel organiseren vrijwilligers, vaak in samenwerking met lokale IVN-afdelingen, rivierexpedities voor een breed publiek.
• Oplossen – Samen met de deelnemende organisaties werken we aan een bronaanpak. Voorkomen is beter dan blijven opruimen. In de riviercoalitie Schone Lek worden interventies uitgewisseld om te zorgen voor minder plastic afval in de wateren.

Over De Lek

De Lek loopt van de Nederrijn bij Wijk bij Duurstede naar de Nieuwe Maas bij Krimpen aan de Lek. De rivier is onderdeel van de hoofdstroom van de Rijn en daarmee belangrijk voor de scheepvaart tussen Rotterdam en Duitsland. De lengte van de Lek is 62 kilometer en heeft breedtes tussen de 180 en 330 meter. De rivier ligt 5.3 meter onder NAP.

De Lek kreeg pas in 1122 de belangrijkste positie tussen Duitsland en Nederland, toen werd de rivier definitief de hoofdstroom van de Rijn omdat bij Wijk bij Duurstede de oorspronkelijke Rijnloop werd afgedamd. De oude Rijnloop via onder meer de Kromme Rijn en de Oude Rijn verloor door de veranderde waterhuishouding sindsdien zijn betekenis als hoofdwaterweg. In 1285 werd vervolgens de Hollandse IJssel bij Klaphek afgedamd waardoor de stad Utrecht de directe verbinding met de rivier verloor. Om deze verbinding te herstellen werd in 1374 de Vaartsche Rijn gegraven en bij Vreeswijk een houten sluis aangelegd.

Omdat de rivier zo’n belangrijke handelsroute is, zijn in de laatste vijftien jaar de dijken langs de Lek verhoogd en heeft de rivier, door het vergraven van uiterwaarden, meer ruimte gekregen om hoge rivierafvoeren te verwerken.