Onze vrijwilligers doen grootschalig rivierafvalonderzoek.
Schone Rivieren zet zich al jaren in voor plasticvrije rivieren. Sinds 2013 vinden er langs de Maas opruimacties plaats. Om te voorkomen dat afval vanuit de rivieren in de zee belandt, is er een bredere aanpak nodig. Voor het eerst in Nederland hebben wij daarom een rivierafvalonderzoek opgezet met behulp van burgerwetenschap: dataverzameling door vrijwilligers voor wetenschappelijk onderzoek. Dit onderzoek wordt uitgevoerd langs verschillende grote rivieren in Nederland.
Burgerwetenschap
Om het rivierafvalprobleem bij de bron aan te pakken, is het belangrijk om inzicht te krijgen in welke producten de grote vervuilers zijn. Wij leiden daarom vrijwilligers op tot rivierafvalonderzoekers. Rivierafvalonderzoekers brengen twee keer per jaar het afval langs de rivieren in kaart. Zij leveren hiermee een belangrijke bijdrage aan kennis over de herkomst van het afval. Voor dit burgerwetenschappelijk onderzoek hebben wij de internationaal erkende OSPAR-methode vertaald van strand- naar rivieronderzoek om de kwaliteit van de data te garanderen. Parallel aan het rivieronderzoek monitort Stichting De Noordzee de rivierstranden volgens dezelfde methodiek. Zo krijgen we een betrouwbaar beeld van de hoeveelheden, samenstelling en herkomst van rivierafval.
Meld je aan als rivierafvalonderzoeker
Steeds meer onderzoekers
Het inzetten van enthousiaste vrijwilligers voor het uitvoeren van burgerwetenschappelijk onderzoek geeft veel waardevolle informatie over het zwerfafval in ons rivierenlandschap. Ook zorgt het betrekken van een grote groep gemotiveerde mensen voor een vergroting van bewustwording en bijdrage aan een oplossing voor dit maatschappelijke probleem. Universiteit Leiden doet onderzoek naar de inzet en motivatie van burgerwetenschappers voor het bijdragen aan het onderzoek van Schone Rivieren. Nieuwsgierig geworden wie onze rivierafvalonderzoekers zijn en wat hen motiveert? Lees het rapport van Universiteit Leiden over burgerwetenschap en Schone Rivieren hier of ontmoet onze onderzoekers!
Onze onderzoekers
Ben je al rivierafvalonderzoeker en wil je jouw onderzoeksresultaten invoeren? Klik dan hier.
Resultaten
Wij zijn ontzettend trots op de inzet van alle vrijwilligers en de opgeleverde resultaten. Onder Resultaten vind je de laatste onderzoeksrapporten en factsheets en zie je wat een fantastisch werk er is verricht. Weer een stapje dichter bij ons doel: plasticvrije rivieren in 2030!
Zo word je rivierafvalonderzoeker
Schone Rivieren breidt steeds verder uit naar alle grote rivieren in Nederland. Regelmatig komen er plekken voor nieuwe onderzoekers vrij. Wil jij rivierafvalonderzoeker worden? Geef je op via dit formulier. Wij nemen contact met je op zodra er nieuwe plekken bij jou in de buurt zijn.
Onderzoekstraject
Om mee te kunnen helpen aan het burgerwetenschappelijk onderzoek van Schone Rivieren volg je eerst een training tot rivierafvalonderzoeker. Hier leer je tijdens een informatieve en gezellige dag alle kneepjes van het vak, waarna je met vertrouwen aan de slag kan met het onderzoek. Samen met een onderzoekpartner krijg je een onderzoeksgebied van 100 meter toegewezen waar je twee keer per jaar het afval gaat monitoren. Ook worden er inspirerende bijeenkomsten voor onderzoekers georganiseerd waar je op de hoogte blijft van de resultaten van het onderzoek en hoe we deze inzetten om tot oplossingen te komen. Zo zie je precies waar je het voor doet!
FAQ
-
Waar kan ik de resultaten van het rivierafvalonderzoek vinden?
Je kunt de factsheets en resultaten van het onderzoek hier vinden. Na elke monitoringperiode worden de resultaten gedeeld tijdens de terugkombijeenkomsten voor onderzoekers. Daarna worden de resultaten verwerkt in rapportages en factsheets.
-
Wat zijn de meest gevonden afvalitems?
De top 5 aan meest gevonden afvalitems zijn ondefinieerbare stukken plastic en piepschuim, snoep-, snack-, en chipsverpakkingen en lollystokjes, plastic drankverpakkingen (flessen, wikkels en doppen), plastic voedselverpakkingen en wattenstaafjes. Nurdles, plastic korrels waar plastic producten van gemaakt worden, worden veelvuldig gevonden. Op 43% van de meetlocaties zijn ze aangetroffen.
-
Waar vind ik de data van mijn onderzoeksgebied? Kan ik individuele gegevens verkrijgen?
Alle onderzoeksdata wordt opgeslagen in de Schone Rivieren-database. Deze gegevens worden gecontroleerd en gevalideerd. Wij stellen de gegevens (nu nog) niet beschikbaar voor lokale lobby, omdat de interpretatie van de data gevoelig kan liggen. We willen voorkomen dat individuele metingen op een verkeerde manier geïnterpreteerd kunnen worden of dat belangrijke gegevens worden weggelaten. Op dit moment kunnen gegevens van individuele onderzoeksgebieden daarom niet apart worden opgevraagd. Wel kun je natuurlijk altijd een verzoek doen via info@schonerivieren.org en kunnen we je advies geven.
-
Ik wil een ander onderzoeksgebied, kan dat?
Dit is afhankelijk van de reden en van de beschikbaarheid van andere onderzoeksgebieden. Wanneer het logistiek gezien (een verhuizing, kortere reistijd) een betere optie is om een ander gebied te onderzoeken, willen wij uiteraard kijken of het mogelijk is.
-
Wat doe ik met grote stukken afval die ik niet mee kan nemen?
Grote stukken afval die niet te vervoeren zijn, kun je laten ophalen door de gemeente waarin het onderzoeksgebied zich bevindt. Je kunt de gemeente hierover bellen of de Buiten Beter app gebruiken voor de melding.
-
Hoe wordt een nieuw onderzoeksgebied gekozen?
Bij het vaststellen van nieuwe onderzoeksgebieden houden wij rekening met een aantal criteria. Zo wordt er gekeken naar de (oever)eigenschappen van de rivier. Deze eigenschappen bepalen voor een groot deel of de onderzoeksmethode kan worden toegepast of niet. Bijvoorbeeld: is er een strandje aanwezig? Ook zorgen we ervoor dat de onderzoeksgebieden goed verspreid zijn van elkaar. Tot slot moeten de gebieden ook toegankelijk zijn voor de rivierafvalonderzoekers.
-
Ik vind geen/weinig afval in mijn onderzoeksgebied, heeft het wel zin om de monitoring uit te voeren?
Ook als er weinig afval in een onderzoeksgebied ligt is het waardevol om dit te weten. Met deze gegevens kunnen we een goed beeld te krijgen van de verschillen tussen de verschillende onderzoeksgebieden langs de rivier. Dit geeft ons inzicht in spreiding van afval in rivieren.
-
Ik vind zoveel nurdles (plastic korrels), stukjes piepschuim of en/of plastic dat ik ze niet kan tellen. Mag ik een schatting maken?
Het is begrijpelijk dat er in sommige gevallen (helaas) grote hoeveelheden nurdles (plastic korrels), stukjes piepschuim en/of stukjes plastic worden aangetroffen die niet te tellen zijn. Wij gaan ervan uit dat het tellen van een paar honderd plastic korrels en/of stukjes piepschuim/plastic niet heel veel tijd in beslag neemt. Mochten het er veel meer zijn dan een paar honderd, dan kunnen de korrels/ stukjes met een vuistregel geschat worden. We gebruiken hier als voorbeeld het schatten van het aantal nurdles (plastic korrels). Deze vuistregel kun je ook toepassen voor stukjes piepschuim en/of stukjes plastic als deze ongeveer dezelfde grootte hebben. Verdeel de plastic korrels in bijvoorbeeld tien even grote handjes (of bergjes). Tel alle korrels in één van de handjes, en vermenigvuldig de uitkomst met het totaal aan handjes. Op deze manier heb je een goed onderbouwde schatting gemaakt van het grote aantal plastic korrels. Noteer altijd onder ‘Bijzonderheden’ dat er een schatting is gemaakt met toepassing van de vuistregel.
-
De begroeiing is te hoog, kan ik wel onderzoeken?
Wanneer er begroeiing aanwezig is in het onderzoeksgebied, is het de bedoeling ook tussen de begroeiing afval te verzamelen. Wanneer de begroeiing zo hoog is dat het onbegaanbaar is, dan is het begrijpelijk dat de monitoring niet kan worden uitgevoerd. Geef in dat geval bij het invoeren van de gegevens aan dat het niet mogelijk was de monitoring uit te voeren en vermeld bij het veld ‘Bijzonderheden’ dat er te veel begroeiing aanwezig was waardoor het uitvoeren van de meting onmogelijk was.
-
De waterstanden staan te hoog, kan ik wel onderzoeken?
Wanneer de waterstanden het toelaten en er nog een stuk oever overblijft om te onderzoeken, kan de meting gewoon uitgevoerd worden. Natuurlijk is het nadrukkelijk niet de bedoeling jezelf in gevaarlijke situaties te begeven. Mocht het water extreem hoog staan en er geen rivieroever meer zichtbaar zijn, voer de meting dan online in en geef aan dat het niet mogelijk was de monitoring uit te voeren. Bij het veld ‘Bijzonderheden’ kun je dan invullen dat het water te hoog staat. Als je de mogelijkheid hebt, voer dan het onderzoek later in de onderzoeksperiode (15 feb – 15 maart of 15 okt – 15 nov) uit.
-
Mijn onderzoeksgebied is moeilijk te bereiken. Het is bijvoorbeeld afgesloten met hekken, slecht te belopen door basaltblokken en/of heeft een zeer steile oever. Is het de bedoeling dat ik hier blijf onderzoeken?
Het is uiteraard niet de bedoeling gevaar te lopen bij de monitoring, dus neem geen onnodige risico’s. Mocht het niet mogelijk zijn om het gebied te bereiken, neem dan contact met ons op via info@schonerivieren.org. Dan kunnen we kijken of er mogelijkheden zijn om een ander gebied te onderzoeken.
-
Het lukt niet om mijn data in te voeren in het formulier, wat moet ik doen?
We raden je aan een moderne internet browser te gebruiken zoals Google Chrome (download), Microsoft Edge (download) of Firefox (download) en te zorgen dat deze up to date is. Het gebruik van Safari en Internet Explorer wordt afgeraden. Zorg daarnaast dat je alle cookies accepteert op de website, anders werkt het formulier mogelijk niet naar behoren. Geen pop-up gezien voor de cookies of weet je niet zeker of je dit gedaan hebt? Open een nieuw incognitovenster door in de rechter bovenhoek van je browser op de drie bolletjes (Chrome/Edge) of drie streepjes (Firefox) te klikken. Vervolgens kies je voor 'Nieuw incognitovenster' of 'Nieuw privévenster'. Zodra je naar de Schone Rivieren-website gaat, krijg je onderin beeld een cookiemelding te zien. Kies daar 'Alle cookies toestaan' (groene knop).